Muziek bij een uitvaart

Dit artikel schreef ik naar aanleiding van het overlijden van een kennis. Tijdens de uitvaart ervaarde ik wat een grote rol muziek speelt voor de sfeer, het karakter en de beleving.

Muziek bij een uitvaart

Enkele voorbeelden uit eigen ervaring:

-        Via zoom volgde ik de uitvaart van een geliefde kennis aan de andere kant van het land. Tijdens het afspelen van een fotoreportage werd muziek afgespeeld die de overledene veel had gedraaid. Dit, de beelden en de passende muziek vormden een mooi beeld van wie ze geweest was.

-        Na de ontroerende woorden van een zoon van de overledene werd er een lied gezongen. Tijdens het eerste couplet konden veel mensen niet meezingen omdat ze moesten huilen. Maar, bij het tweede, derde, vierde couplet gingen steeds meer mensen meezingen, ze werden als het ware meegenomen door het koor van stemmen.

-        Ze was nog jong toen ze stierf, met opgroeiende puber kinderen. Haar huis was vaak vol met  jeugd, vrienden van haar oudste. Op de eerste rij van de oude kerk zaten ze op een rijtje. Korte koppies, stoere jacks en strakke gezichten. Tussen de sprekers door werd er muziek afgespeeld. Guus Meeuwis, rock ballads, muziek waar ze van hield. Er ontstond door de muziek ruimte bij de jongens, die niet gewend waren in een kerk te zitten, om de emoties te laten stromen. Zonder al te veel gene werden zakdoeken gebruikt.

-        We liepen naar buiten en volgden de baar. Een jonge moeder was overleden. Haar man en kleuter-zoon stapten achter de kist samen de begraafplaats op. Na de korte plechtigheid bij het graf was er ruimte voor de aanwezigen om  een laatste groet aan de overledene te brengen. Het was mooi weer. Ik speelde op mijn gitaar, improviserend en dit gaf, versterkt met het schijnen van de zon, het zingen van de vogels, de wind door de bladeren, ruimte voor stilte en emoties die niet met woorden hoefde worden ingevuld.

-        Na de plechtigheid in het uitvaartcentrum liepen we achter de baar naar de laatste rustplaats van de overledene. Het was een lange weg, de steentjes knersten onder de schoenen, een kille wind woei. Een paar vrouwen begonnen te zingen, anderen vielen in met een tweede stem. Zo werd de kist begeleid naar het graf. Zonder moeite met de lange weg en de koude wind vervolgde de rouwstoet haar weg.

Tot zover de voorbeelden uit eigen ervaring die de betekenis van muziek tijdens een uitvaart illustreren. Zo divers ook: van samen zingen tot luisteren naar afgespeelde muziek, van klassiek tot rock. Religieuze en niet-religieuze muziek, al is daartussen de scheidslijn erg dun. Vaak meer een kwestie van stijl en achtergrond dan van inhoud. Zo divers als mensen zijn, zo veelkleurig is de muziek die je kan kiezen als onderdeel van een uitvaart.

Een uitvaart is een gebeurtenis die met veel respect en aandacht wordt voorbereid en heeft als eerste doel om waardig afscheid te nemen van de overledene. Daarnaast biedt het gelegenheid om nabestaanden, familie en vrienden te ontmoeten en bij te staan, zodat daarna, met het verdriet en gemis, het leven weer ruimte krijgt. Dit met alle respect voor de rouw die er is.

Het steekt dus erg nauw wat er gebeurt tijdens een uitvaart, zodat het doel wat ik hierboven beschreef, ook kan worden beleefd en het een bron van troost wordt bij de nabije nabestaanden.

Muziek speelt hierbij een grote rol.

Omdat spreken alleen geen recht doet aan een leven dat voorbij is

Omdat stilte te stil kan zijn

Omdat muziek emoties verklankt

Omdat door muziek de persoon die is overleden in herinnering wordt gebracht

Omdat muziek verbindt

Op degenen die de uitvaart voorbereiden, rust de soms lastige taak muziek te kiezen en zich daarna te buigen over de vraag, hoe en wanneer die dan ten gehore wordt gebracht.

Enkele tips en suggesties:

●       Liever live-muziek of muziek van b.v. Spotify (of een combinatie)?

Vaak vinden vrienden, kennissen, familieleden die redelijk verdienstelijk of professioneel muziek maken het fijn om een muzikale bijdrage te leveren aan de uitvaartplechtigheid. Ook kinderen kunnen een plek hierin hebben op hun eigen manier.

●       Daarnaast zijn er musici die gespecialiseerd zijn in de muzikale invulling van een rouwdienst. Kijk bijvoorbeeld eens op ‘muziek bij uitvaarten,’ voor professionele gitaarmuziek en zang. Je kunt ook ruim van tevoren muziek laten vastleggen, bijvoorbeeld als je zelf je uitvaartmuziek kiest.

●       Wil je liever muziek afspelen en kan je wel wat inspiratie gebruiken, lees dan dit uitgebreide artikel op de site van Monuta. Ook hier kun je alvast muziek laten vastleggen.

Houd bij het kiezen van muziek vooral het doel daarvan voor ogen.

Zoals:

●       Omlijsting van een element in de dienst, zoals: binnenkomst belangstellenden, het afspelen van een fotoreportage, of iets anders waarbij muziek ondersteunt: kies muziek waar de overledene zelf van hield

●       Verbinding met elkaar, moed geven: samen zingen, begeleid door één of meerdere instrumenten. Iemand uit de familie- of kennissenkring, of gespecialiseerde professionals?

●       Ruimte geven aan mensen die een muzikale bijdrage willen leveren: bespreek wat de mogelijkheden zijn van de muzikanten, wat het bijdraagt en, belangrijk: hoe lang het duurt. De persoonlijke betrokkenheid van familie, vrienden of kennissen is waardevol voor deze gelegenheid.

●       Tijdens momenten van reflectie of afscheid (na een gesproken woord of bij een laatste gang langs de kist): muziek die ervoor zorgt dat de stilte niet ongemakkelijk wordt en niet opdringerig is verzacht een zware, beladen sfeer, tilt het als het ware naar een muzische ruimte waar plek is voor emoties.

Tot zover mijn tips bij het uitzoeken van passende muziek en mijn ervaringen rond de rol die muziek speelt tijdens een laatste afscheid.

Dieke